In het project StraatNL verkenden we hoe overheid en bewoners samen invulling kunnen geven aan de nieuwe Omgevingswet. Een belangrijk uitgangspunt is het zo goed mogelijk betrekken van burgers en ondernemers bij het vormgeven aan hun leefomgeving. In Venlo en Tilburg gingen we met een gezamenlijke maatschappelijke uitdaging aan de slag: het voorbereiden van een straat op extreem weer. Met name in versteende wijken is die urgentie groot. Maar wat is nodig om bewoners in beweging te krijgen, als klimaatadaptatie niet hún eerste prioriteit heeft? En vooral: hoe bereid je je als bewoners en overheid sámen voor op extreem weer? We zoomen in op een paar belangrijke lessen.
In Venlo werden bewoners uitgenodigd om samen te werken aan hun straat van de toekomst. Blanco, zonder plan. Vanuit het idee: zij zijn de experts van hun straat en weten precies waar water of hitte de meeste overlast geven. Dat was voor beide partijen even wennen, een gemeente die zegt: “Wij weten het ook nog niet, maar we willen het samen met jullie uitvinden.” Toch bood juist díe houding veel openheid voor een gesprek. In Tilburg lag er al een voorlopig ontwerp voor de straat, toen StraatNL van start ging. Het was zeker de intentie dat bewoners nog inbreng zouden hebben, maar dat blijkt te laat om een ontwerp écht samen met bewoners aan te pakken. Een belangrijke les, die eigenlijk voor alle participatietrajecten geldt.
Om er zonder plan in te stappen, moet je als overheid wel het lef hebben om mee te experimenteren. Want als je ontwerpend en vanuit de behoefte van de straat werkt, zijn zowel aanpak als uitkomst vooraf niet klip en klaar. Dat is spannend. Daar heb je ambtenaren voor nodig met inlevingsvermogen, die goed zijn in procesbegeleiding, luisteren en kunnen omgaan met onzekerheid. En die vervolgens de behoefte uit de straat slim kunnen vertalen naar de interne organisatie en politieke agenda. Zij moeten dan natuurlijk wel het mandaat krijgen om meer te sturen op processtappen en voortgang en minder op harde KPI’s en deadlines.
Een bijzondere insteek van het project was de vraag hoe de inzet van creatieven kan helpen om met bewoners in dialoog en tot oplossingen te komen. Zo trok kunstenares Marieke Vromans (foto boven) bijvoorbeeld met plantjes van deur tot deur om mensen persoonlijk uit te nodigen voor de startbijeenkomst. Want als je echt met bewoners wilt samenwerken, moet je eerst écht contact maken, aansluiten bij hun leefwereld en goed luisteren naar hun ideeën en behoeften. En dat werkt.
Wat goed samenwerken nog meer vraagt en inhoudt - ook in tijden van corona - hebben we vastgelegd in een interactief projectverslag met sprekende voorbeelden en nog drie korte video’s. Een bron van inspiratie voor toekomstige vraagstukken rond klimaatadaptatie, maar ook voor het samenspel tussen overheid en samenleving rond andere vraagstukken.
