Groeiende agrarische leegstand, ondermijnende criminaliteit, klimaatverandering, demografische veranderingen en de transities naar duurzame energie en landbouw. In het buitengebied komen pittige opgaven samen. Dat is in Zundert niet anders. Dit vraagt om een vernieuwende aanpak, waarbij de overheid faciliteert en samen optrekt met lokale ondernemers, inwoners en organisaties om tot toekomstbestendige en gedragen oplossingen te komen. In de pilot Vitaal Buitengebied Zundert werken ze samen aan oplossingen voor leegstaande agrarische gebouwen én aan bouwstenen voor de omgevingsvisie en het waterbeheerprogramma. Per deelgebied bekijken betrokkenen hoe je blijvende meerwaarde kunt creëren door bepaalde uitdagingen te combineren. Ook willen de initiatiefnemers ontdekken hoe nieuwe manieren van samenwerking tussen overheid en samenleving vorm kunnen krijgen. Zet organiseert en begeleidt die lerende aanpak in de praktijk, rond concrete casussen in het buitengebied.
ZET HOUDT ONS BIJ DE LES
Je merkt dat echt samen optrekken en keuzes maken voor alle partijen nog wennen is, zowel van overheid als samenleving. Daar willen we in deze pilot samen in groeien. Als deelnemers hebben we echter nogal de neiging om ons te verliezen in de inhoud van een casus. Dan tilt Zet ons even uit die dagelijkse praktijk door op het juiste moment de juiste vragen te stellen, waardoor je gaat nadenken en reflecteren. Zo leer je al tijdens het traject en kun je direct bijsturen in de praktijk.
Marien Provoost,
Lid van het kernteam van de pilot namens gemeente Zundert
In lijn met de nieuwe sturingsfilosofie ‘Experimenteel Bestuur’ (Suzanne Potjer, Universiteit van Utrecht 2019) faciliteren we het experimenteren en leren op drie niveaus: lokaal, horizontaal en verticaal. Voor het lokale leren coachen we participanten op hun rol en reiken we instrumenten en werkvormen aan voor (digitale) bijeenkomsten. Horizontaal leren we van de uitwisseling tussen de verschillende gebiedscasussen. Het eerste leeratelier ging hier over conflicterende belangen, onvermijdelijk bij een gebiedsontwikkeling. Alleen door deze te bespreken kun je samen werken aan een uitkomst die een brug vormt tussen individuele belangen en gemeenschappelijke meerwaarde. Zorg dus dat er geen taboe ligt op het benoemen van individuele belangen!
Het verticaal leren betreft de consequenties voor de institutionele wereld, om de samenwerking tussen overheidsorganisaties te verbeteren en bestendigen. Op dit niveau brachten we in een eerste leeratelier de uitdagingen en spanningsvelden in kaart die spelen rond het optreden als één overheid.
Zo werken gemeente, waterschap en provincie in Zundert samen in de geest van de Omgevingswet en ontdekken ze hoe zij gezamenlijk (regel)ruimte kunnen bieden aan lokale initiatieven met een brede maatschappelijke meerwaarde. Wat werkt, wat niet werkt en waarom delen we na de pilot in in de vorm van een publicatie.
