Steeds meer mensen hebben nu al moeite hun energierekening te betalen. Laat staan dat ze kunnen investeren in energiebesparende maatregelen of duurzame energiesystemen. Om energiearmoede - en dus een verdere tweedeling in de samenleving - te voorkomen, onderzochten we in het pilotproject Energie voor Iedereen* hoe we mensen met een smalle beurs kunnen laten aansluiten bij de energietransitie. Zodat ook zij op termijn hun energiekosten kunnen verlagen.
Naar aanleiding van de pilot vroeg de gemeente Breda aan Zet om met woningbezitters en particuliere huurders het gesprek te voeren over energiebesparing. Eind 2020 gingen we daarvoor coronaproof de wijk Geeren-Zuid in om bewoners te vragen: Wat doet u al in huis? Wat wilt u nog doen? En wat hebt u daarvoor nodig? Het was goed om te zien dat veel mensen al van alles doen om hun woning te verduurzamen. Zo heeft bijna iedereen al LED-lampen, en denken woningeigenaren ook volop na over isoleren en het investeren in zonnepanelen. Het huidige financiële aanbod vanuit Rijk en gemeente om verduurzaming te stimuleren blijkt echter niet aan te sluiten bij de werkelijke behoeften van bewoners, waardoor zij er geen gebruik van kunnen maken. Een paar voorbeelden van die mismatch…
Zo zijn er speciale leningen om te verduurzamen, maar de meeste mensen die we spraken, sparen liever voor zo’n investering. En om in aanmerking te komen voor subsidie, moet je de werkzaamheden aan je woning laten uitvoeren door een erkend bedrijf. Terwijl veel bewoners liever zelf bijvoorbeeld hun zolder isoleren. Dat is namelijk nog altijd goedkoper dan de werkzaamheden laten uitvoeren door een erkend bedrijf, ondanks de subsidie. Een extra uitdaging ligt bovendien bij particuliere huurders: het is voor hen vaak lastig de woningeigenaar zover te krijgen om te investeren in de woning. Zij ervaren daardoor beperkte mogelijkheden om hun huis te verduurzamen. Deze en andere uitkomsten bespraken we in reflectiesessies met ambtenaren van het sociale domein en van duurzaamheid. Samen brachten we mogelijke oplossingen in beeld die juist ook mensen met een smalle beurs helpen hun huis te verduurzamen. Zo onderzoeken we nu of we de subsidieregeling kunnen verbreden zodat ook zelfklussers hier gebruik van kunnen maken. Dit soort uitkomsten en inzichten hebben we ook gedeeld met de betrokken inwoners. Zo zien zij dat er daadwerkelijk iets met hun input wordt gedaan.
* Energie voor Iedereen is een pilotproject in opdracht van provincie Noord-Brabant. Zet begeleidt het social design proces, het PON tekent voor de monitoring. Samen met de betrokkenen van de provincie, gemeenten Breda, Bernheze en Tilburg, woningcorporaties en energiebedrijven vormden we een Community of Practice om lessen te leren waar ook andere wijken en steden hun voordeel mee kunnen doen. Na Breda gaf ook Bernheze inmiddels een vervolgopdracht aan Zet.
Eén van die inzichten is ook dat mensen niet zozeer bezig zijn met de energietransitie, maar wel degelijk maatregelen willen nemen om hun energierekening te verlagen en het wooncomfort te verhogen. Dat bleek ook in Tilburg, waar we het gespikkeld bezit (particuliere woningen tussen rijtjes corporatiewoningen) begeleiden om aan te sluiten bij de wijkrenovatie. We ontwikkelden tools om de communicatie en het proces te verhelderen en vertrokken – uiteraard- vanuit de wensen en behoeften van de bewoners. Op basis van persoonlijke situaties en de staat van het huis probeerden we de aansluiting te maken bij de renovatieplannen van de woningcorporatie. Ook hier is onze rol: doorgronden wat mensen echt nodig hebben om mee te doen en wat hen mogelijk weerhoudt. Daarbij werken we nauw samen met de partners in het veld (gemeente, woningcorporatie en aannemer) om te kijken waar in het systeem aanpassingen en oplossingen nodig zijn om het gespikkeld bezit te laten aansluiten bij de renovatie. (zie video)
