_w850_h836_1.jpg)
Z-lab is onze nieuwe designsprint voor complexe maatschappelijke vraagstukken. We zoeken niet naar een oplossing, maar naar een handelingsperspectief: hoe ga je om met die complexiteit? Het programmateam Water van de provincie Noord-Brabant koos als eerste voor deze nieuwe methodiek. Samen gingen we vier dagen intensief aan de slag om input te vergaren voor het nieuwe Regionaal Waterplan. Dat gaat om uitdagingen op het gebied van klimaatadaptatie, schoon en veilig water, verdroging en vitale bodem. Onze focus: hoe werk je in al deze opgaven met de samenleving aan gedragen oplossingen? Juist in een domein zoals Water, waar men van nature geneigd is meer op de technische-ruimtelijke kant te focussen, is het zinvol specifiek aandacht te besteden aan de sociale kant van het vraagstuk.
Het Z-lab is een procesaanpak waarmee we in een korte tijd de complexiteit van een maatschappelijk vraagstuk ontrafelen door middel van onderzoek, experiment en reflectie. Samen met de opdrachtgever en andere stakeholders duiken we in een ontwerpproces, waarin we door drie ‘lenzen’ naar het vraagstuk kijken: context, sociale waarden en creativiteit. Vanuit die verschillende perspectieven krijg je steeds meer grip op de complexiteit en de onderlinge samenhang. Belangrijk is ook dat je samen in een creatief vacuüm stapt, om ruimte te scheppen voor nieuwe ideeën. Door op deze manier intensief samen te werken geeft het Z-lab een boost aan nieuwe inzichten, energie en oplossingsrichtingen, om met meer focus aan het vraagstuk verder te werken.
Door de aangescherpte coronamaatregelen waren we genoodzaakt in korte tijd een online variant van het Z-lab te ontwikkelen. Samen met een afvaardiging van het programma Water vormden twee social designers en een politicoloog van Zet het kernteam van het Z-lab, waarmee we de volledige vier dagen doorliepen. Daarnaast schakelden we online met experts die in korte tijd een impuls gaven aan het proces. Ook zijn we als team naar buiten gestapt met onze ‘1.5m coronakruk’ om passerende Brabanders te vragen naar hun kijk op water. Zo hebben we als kernteam een visie en concrete uitgangspunten kunnen opleveren voor het dwarsverband ‘verbinden met de samenleving’ in het nieuwe Regionaal Waterplan.
We startten de verkenning door de vraagstukken te ordenen van klein en concreet (Hoe schrijven we beleid dat responsief werken op dit thema mogelijk maakt?”) naar groot en abstract (“Hoe zorgen we voor een klimaatbestendig en robuust watersysteem in 2050?”). Ook keken we naar inspirerende voorbeelden en brachten we relevante trends, ontwikkelingen en omstandigheden in kaart. Voor een aantal wateropgaven maakten we concreet wat we willen bereiken, waar we dan het verschil maken, en met wie we dat willen doen, en wat we daarover in het Regionaal Waterplan willen meenemen. Door deze eerste analyse voor te leggen aan collega’s binnen de provincie kregen we scherp wie de cruciale spelers zijn in iedere opgave en waar de blinde vlekken zitten in de huidige aanpak. Op basis hiervan hebben we samen een instrument ontwikkeld om onze gedragen uitgangspunten ook te verbinden aan de andere onderdelen van het Regionaal Waterplan.
